Tolktechnieken

Simultaan
Simultaan tolken betekent dat de tolk luistert naar de spreker en de betekenis van de gesproken tekst tegelijkertijd overbrengt in de andere taal of in gebarentaal. Wanneer een dove persoon gebruik maakt van gebaren, zet de tolk gebarentaal de gebaren om in gesproken
Nederlands. Simultaan tolken is in verschillende situaties mogelijk, met en zonder tolkapparatuur.

Met tolkapparatuur in cabine
Cabinetolken werken in een team van twee vanuit een geluiddichte tolkcabine die zich in de congreszaal bevindt. De tolken zien wat er in de zaal gebeurt en horen de spreker via hun koptelefoon. Zij tolken tegelijkertijd (simultaan) wat er wordt gezegd, zodat de aanwezigen in de zaal via hun hoofdset tegelijk in hun eigen taal horen wat de spreker zegt.
Voordeel van cabinetolken: geen tijdverlies. Alle deelnemers kunnen direct reageren op het gesprokene en een levendige discussie zonder taalproblemen is mogelijk.

Simultaan tolken met rondleidingset
Bij een vergadering of bespreking met een beperkt aantal deelnemers kan gebruik worden gemaakt van een rondleidingset. De tolk spreekt in een handmicrofoon en de luisteraars ontvangen het geluid via hun hoofdset. Deze manier van tolken vergt enige discipline van de aanwezigen om niet door elkaar te spreken. De tolk heeft zelf geen hoofdtelefoon en hoort daarom niet alleen het geluid van de spreker maar ook alle bijgeluiden in de ruimte.

Fluistertolken zonder apparatuur
Dit is een andere vorm van simultaan tolken waarbij de tolk het gesprokene fluisterend tegelijkertijd voor één of twee personen tolkt. Eén tolk kan nooit voor meer dan één of twee luisteraars fluistertolken.
Nadeel van fluistertolken is dat het voortdurend gefluister van de tolk irritant kan zijn voor de andere aanwezigen die rechtstreeks naar de spreker luisteren. Degene die naar de fluistertolk luistert, kan niet direct aan de discussie deelnemen.

Consecutief
Consecutief tolken betekent dat de tolk eerst naar de spreker luistert, eventueel aantekeningen maakt en nadat de spreker is uitgesproken, hetgeen hij gezegd heeft naar de vreemde taal of gebarentaal tolkt.
Het grote voordeel is dat er geen dure tolkapparatuur voor nodig is en dat de aanwezigen meer tijd hebben om na te denken en aantekeningen te maken.
Nadeel is dat het twee keer zoveel tijd kost. Deze manier van tolken is niet geschikt indien in meer vreemde talen tegelijk getolkt moet worden en is niet bevorderlijk voor een levendige discussie tussen deelnemers.

Een combinatie van simultaan en consecutief tolken komt ook voor. Wilt u zelf de stress van het simultaan tolken ervaren? Praat in een microfoon en herhaal gelijktijdig in uw eigen woorden wat er op de televisie, bijvoorbeeld tijdens het nieuws, wordt gezegd. U mag niet achterop raken en moet uw zinnen netjes afmaken. Probeert u hetzelfde dan nog eens, maar dan vanuit een vreemde taal naar het Nederlands.

Zoveel tolken, zoveel zinnen

Conferentietolk
Conferentietolken worden ingezet bij internationale congressen en bijeenkomsten. Zij werken altijd in een team van minimaal twee tolken percabine. Over het algemeen tolken zij alleen naar hun moedertaal, ook wel A-taal genoemd, vaak vanuit een aantal verschillende talen, B- of C-talen genoemd. De tolkcabines en tolkapparatuur moeten aan zeer specifieke eisen voldoen en worden in de regel verzorgd door een gespecialiseerd technisch bureau. Tijdens het congres moet een ter zake kundige technicus de controle houden op het geluid en de hoofdtelefoons die aan de deelnemers worden uitgereikt.

Gesprekstolk
Gesprekstolken vormen de schakel tussen twee of meer gesprekspartners die elkaars taal niet verstaan. De tolk brengt telkens achteraf het gesprokene over. Gesprekstolken werken dus in principe in twee talen; zij tolken uit de vreemde taal naar hun moedertaal, maar ook omgekeerd uit hun moedertaal naar de vreemde taal. Bij deze vorm van tolken is tolkapparatuur niet noodzakelijk.

Beëdigd tolk
Beëdigde tolken werken met name voor overheidsinstanties, zowel voor de gerechten (in Nederland gerechtstolken; in België voorlopig nog ad hoc beëdigde verbindingstolken) als voor de politie- en vreemdelingen- diensten. Hiervoor is een brede maatschappelijke kennis vereist. Gerechtstolken tolken consecutief en simultaan. Zij beheersen de juridische terminologie van hun werktalen en beschikken daarnaast over rechtskennis en een goed inzicht in de juridische systemen van het eigen en het andere land. In België wordt deze situatie in de nabije toekomst wettelijk geregeld.

Taptolk en telefoontolk
Taptolken en telefoontolken zijn speciale manieren van tolken. Bij het tolken van afgeluisterde en opgenomen telefoongesprekken (taps) moet de tolk het gesprek in de vreemde taal naar het Nederlands tolken voor de opsporingsambtenaar, die hiervan een proces-verbaal opmaakt. Bij telefoontolken tolkt de tolk vanaf zijn eigen werkplek een
telefoongesprek tussen twee mensen die elkaars taal niet spreken. Net als bij taptolken is er geen oogcontact tussen de gesprekspartners en wordt het gesprokene niet met lichaamstaal ondersteund, wat deze manier van tolken technisch zwaar maakt.


Bronvermelding:
Directoraat-Generaal Tolken Europese Commissie.
RLN-NW / CILT brochures: 'Business interpreting', 'Interpreting for the Public Services', 'Conference Interpreting'.
Chris Durban: brochure 'Translation, getting it right' en verdere suggesties.